«آقا مرتضی» بر مدار حاشیه
تاریخ انتشار: ۲۱ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۵۴۲۸۶۴
در تبلیغات فیلم عنوان شده بود که «آقا مرتضی» قرار است روایتی متفاوت و بدون سانسور از شهید اهل قلم باشد اما در بدبینانهترین حالت هم هیچکس تصورش را نمیکرد محصول سازمان اوج درباره شهید آوینی آنقدر حاشیهساز شود که کانون مناقشات و تأویلهای پر تنش باشد. مطرح شدن نام غزاله علیزاده نویسنده شناخته شده و رابطه عاطفی او با مرتضی آوینی از قول همدانشگاهیهای شهید آوینی آغاز دومینوی حاشیهها علیه این مستند در فضای مجازی بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وقتی آتش زبانه کشید
اعتراضها علیه «آقا مرتضی» با یادداشتهای گلایهآمیز حسین معززینیا رسمیتر شد. این منتقد، نویسنده و پژوهشگر سینما در یادداشت بلند اعتراضی خود «آقا مرتضی» را به سرقت از مجموعه «روایت راوی» متهم کرد و در ادامه از استفاده بدون اجازه از راشهای کنار گذاشته فیلم «مرتضی و ما» به کارگردانی کیومرث پوراحمد نوشت. مصاحبههایی که طبق نوشته معززینیا مورد رضایت پوراحمد و فرد مصاحبهشونده نبوده و کنارگذاشته شد، اما در این مستند به نمایش در آمده است.
محمدعلی شعبانی کارگردان «انحصار ورثه» دیگر مستندسازی بود که این مستند را به دستدرازی به آرشیو مؤسسات متولی تولید این مستندها متهم کرد.
یادداشت مریم امینی، همسر شهیدآوینی سویه دیگری به این اعتراضها داد. پرداختن به خصوصیترین روابط آوینی اتهام تازه «آقا مرتضی» بود: «به نمایندگی از کل خانواده نارضایتیام را اعلام میکنم و خواستار توقف پخش برنامه میشوم. مینویسم شهید آوینی تا زمانی که در قید حیات بود، علاقهای به روایت زندگی خصوصیاش نداشت. و حالا که نیست، تشخیص اینکه کدام بخش از زندگی ایشان را میشود روایت کرد و چگونه، به عهده خانوادهاش است. به چه حقی میشود در زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور تجسس کرد و بعد، بر اساس اطلاعاتی مطلقاً جعلی این زندگی را به تصویر کشید؟ در کجای دنیا، زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور را میشود بدون اطلاع و نظارت خانوادهاش ساخت؟»
گلایهها و نامههای اعتراضی خانواده شهید آوینی برای جلوگیری از پخش این مستند اما بینتیجه ماند. اتهامات مطرح شده روز پایانی هفته با واکنش مهدی مطهر، تهیهکننده «آقا مرتضی» همراه بود. او در گفتوگویی عنوان کرد که برشهای مستندهای شهید آوینی متعلق به مؤسسه روایت فتح بوده، استفاده از این آرشیو نیازی به اجازه از کارگردان ندارد و در تیتراژ هم از فیلمسازان و آثاری که از آنها استفاده کرده، تشکر شده است.
او درباره استفاده از عبارت «زنگریز» برای توصیف روحیات سیدمرتضی آوینی از سوی یکی از افراد حاضر در مستند «آقامرتضی» هم گفت: «در آن بخش منظور از «زن» یک زنی است که مانع رشد یک انسان میشود. اگر نتوانستهایم این مفهوم را در روایت بپرورانیم و معنای عام از این عبارت فهمیده میشود، حتماً به ضعف پرداخت ما در مستند برمیگردد.» تهیهکننده این مستند همچنین از تلاشهایی برای همراهی خانم امینی در ایام ساخت مستند گفت و عنوان کرد که او تمایلی به این همکاری نداشته است. تا زمان تنظیم این گزارش، پایان این مجادلههای رسانهای، انتشار یادداشتی تازه از معززینیا در پاسخ به جوابیه سازندگان مستند است. او از به رسمیت شناختن «مالکیت معنوی» در قانون کشور نوشت و با تأکید بر این که مؤسسه روایت فتح نمیتواند چنین اجازهای صادر کند که دیگران از راشهای او یک برنامه تازه بسازند، در عین حال از سازندگان مستند درخواست کرد اگر طبق ادعایشان سندی مکتوب برای کسب اجازه از این مؤسسه دارند، آن را منتشر کنند.
به سختی تحمل کردم
کیومرث پوراحمد کارگردان مستند «مرتضی و ما» در گفتوگو با «ایران» درباره غائله ایجاد شده در پخش این مستند اظهار میکند: «همسر مرتضی آوینی تلفن کرد و خیلی ناراحت بود و میخواست بداند من چه واکنشی نشان میدهم. من پرسیدم درباره چی؟ گفت مستند مرتضی که از تلویزیون پخش میشود. گفتم مریم خانم من سالهاست تلویزیون نگاه نمیکنم و در فضای مجازی هم مطلقاً نیستم و دوست هم ندارم که باشم. از همه جا بیخبرم. ایشان گفت درباره مرتضی مستندی ساختهاند و تصویر بسیار بدی از او نشان دادهاند. من همان شب فیلم را دیدم. گویا در دو قسمت قبلی درباره بخشی از زندگی خیلی خصوصی مرتضی حرف زدهاند. آن قسمت که من دیدم درباره برخی اعتقادات مرتضی آوینی بود و ربطی به زندگی خصوصیاش نداشت. بعد از دیدن فیلم به خانم آوینی تلفن کردم و گفتم مریم خانم باور کنید این فیلمها دیگر خریدار ندارد و هیچکس نمینشیند این فیلمها را ببیند. من هم اگر به خاطر شما نبود نمیدیدم. همین یک قسمت را به سختی تحمل کردم. خیال میکنید در جمعیت هشتاد میلیونی ایران چند نفر این فیلم را ببینند. اصلاً ساخت این جور فیلمها آب در هاون کوفتن است. این فیلمها را فقط آدمهایی که توی آن حرف زدهاند میبینند و امثال شما که به موضوع حساسیت دارید. حتی خود من که شما گفتید از فیلم «مرتضی و ما» هم استفاده کردهاند به سختی تحمل کردم و دیدم.»
او در ادامه میافزاید: «درباره اینکه آیا اجازه گرفتهاند و از فیلم من استفاده کردهاند پرسیدید. حالا میگویم این حضرات کل سینما و خیلی بیشتر از سینما را مصادره کردهاند، اصلاً انقدر اخلاق حالیشان هست که بیایند اجازه بگیرند؟ اینها همه چیز را ملک طلق خودشان میدانند. همه چیز را. آن وقت ۱۰ تا پلان فیلم من را بیایند اجازه بگیرند!؟ شوخی میکنید!؟ بههرحال از نظر من اهمیتی ندارد که از فیلم من هم استفاده کردهاند اما در مورد قسمتهای قبلی که من ندیدهام و نمیتوانم قضاوت کنم بر اساس حرفهای همسر مرتضی میگویم، خب بله وقتی درباره موضوعی با این حساسیت میخواهند حرف بزنند باید نظر خانواده ایشان را بپرسند، البته این هم دنباله همان مطلب است که خودشان را صاحب مرتضی آوینی هم میدانند و خودشان را مختار میدانند هرچه بخواهند بگویند و بسازند.»
پوراحمد درباره اتهام پرداختن به خصوصیترین و شخصیترین روابط آوینی در عین حال میگوید: «البته من یک نظر شخصی دارم درباره زندگی خصوصی. من در این مورد، مثل غربیها فکر میکنم کما اینکه در کتاب ۷۰۰ صفحهای «کودکی نیمه تمام» و در فیلم سینمایی «شب یلدا» هیچ چیز نمانده که از خصوصیترین بخشهای زندگی خودم و خانوادهام نگفته باشم. ولی خب این من هستم، همه اینطور نیستند. در ایران سنتها و تابوهایی وجود دارد که قطعاً ما موظفیم به آنها احترام بگذاریم که گویا حضرات متأسفانه به این حریم تجاوز کردهاند. اما بازهم برای آرامش خانم مریم امینی، همسر گرانقدر مرتضی میگویم که باور کنید در میان ۸۰ میلیون جمعیت ایران هیچکس حاضر نیست، هزاران هزار ساعت فیلم و شو و نمایش و سریالهای دوبله شده یا با زیرنویس را بگذارد و بنشیند درباره مرتضی آوینی یک مستندی را که ساخت بسیار پیش پا افتادهای دارد ، ببیند.»
اخلاقمداری سرلوحه مستندسازی
مرتضی شعبانی مستندساز و تهیه کننده سینمای مستند که در سال ۱۳۶۵ بهعنوان دستیار فیلمبردار و بعدها بهعنوان فیلمبردار سیدمرتضی آوینی او را همراهی کرده و از دوستان نزدیک این شهید به شمار میآید اما رعایت مالکیت معنوی و حقوق مؤلف را از اصول اولیه و اخلاقی مستندسازی عنوان کرده و به «ایران» میگوید: «مالکیت معنوی افراد در همه جای جهان حقوقی شناخته شده است و فیلمساز ملزم است در همه مراحل اعم از تحقیق، نگارش فیلمنامه و ساخت آن را رعایت کند. زمانی در لبنان با برخی چهرههای فرهنگی برای ساخت مستندی گفتوگو کردم و فیلم خوبی از آب درآمد، زمان پخش در شبکه المیادین از من درخواست شد که بهعنوان تهیه کننده رضایت کتبی تمام چهرههای حاضر در مستند را جلب کنم و بهعنوان سند بیاورم. سازندگان مستند «آقا مرتضی» هم موظف بودند قبل از هر اقدامی رضایت خانواده شهید را جلب کنند.»
او معتقد است علاوه بر اجازه قانونی و کسب رضایت خانواده، رعایت حق معنوی افراد بخصوص شهیدان بهعنوان میراث ملی از نکات مهم در رعایت اصول اخلاقی و انسانی است. شعبانی همچنین میگوید: «رعایت موازین قانونی و در نظر گرفتن حق مالکیت افراد یک طرف ماجرا است اما ورود به حریم خصوصی که نه خود و نه خانواده ایشان هرگز درباره آن سخنی به میان نیاوردهاند؛ غیر اخلاقی است.» تهیه کننده مستند تحسین شده «زنانی با گوشوارههای باروتی» در ادامه میافزاید: «شهید آوینی در وصیتنامه خود به شکل مبسوط به زندگی خصوصی خود پرداخته و از بخشهایی از زندگیاش به شکل گذرا عبور کرده است و تمایل به طرح آنها نداشته است. حال طرح موضوعاتی از این دست و عیان کردن شخصیترین لحظات زندگی افراد با هر عنوانی اشتباه و راه به خطا رفتن است. یک مستندساز بخصوص جوانان در درجه نخست باید اخلاق را سرلوحه فعالیتهایشان قرار دهند.»
شعبانی اشاره میکند که اتفاقاتی از این دست تنها مختص شهید آوینی نبوده است: «به خاطر دارم که چنین موضوعی درباره نگارش و ساخت مستندهایی درباره شهید مطهری نیز رخ داد. این در حالی است که در هر شرایطی ملزم به احترام گذاشتن به حریم شخصی افراد هستیم. سالها پیش پسرم مستندی با عنوان «انحصار ورثه» با موضوع شهید آوینی ساخت وقتی درباره دلایل پرداخت به موضوعاتی در فیلم از او پرسیدم گفت که از خانواده آوینی اجازه کامل گرفته و آنچه دیده شد مورد تأیید تام و کامل خانواده شهید بوده است.»
۲۵۵۷
کد خبر 1503521منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: سید مرتضی آوینی شبکه سه سیما فیلم مستند استفاده کرده مرتضی آوینی زندگی خصوصی شهید آوینی تهیه کننده آقا مرتضی فیلم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۵۴۲۸۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«در پا به ماه» نسخه نپیچیدیم بچهدار شوید/ تولد ۲۰ نوزاد را دیدیم
امیرحسین اسیوند کارگردان مستند «کر کوهستان» از مجموعه مستند «پا به ماه» درباره این اثر به خبرنگار مهر گفت: «کر کوهستان» اولین سوژه و اولین قسمت از فصل دوم مجموعه «پا به ماه» است. این مستند روایتگر قصه زوجی از عشایر است که در انتظار تولد فرزند خود، با مسایل و مشکلاتی مواجه هستند.
این کارگردان مطرح کرد: از آنجایی که من پیش از این چند مستند در منطقه بازُفت استان چهار محال بختیاری ساخته بودم، از طریق ارتباطاتی که داشتم و آدمهای محلی که میشناختم، با زوج سوژه «کر کوهستان» آشنا شدم. در آن مقطع مادری که سوژه این مستند بود، قرار بود ۱۰ روز دیگر زایمان کند، به همین دلیل ما زودتر راهی محل زندگی آنها شدیم تا با این خانواده آشنا شویم. روزی که به آنجا رسیدم، حوالی ساعت ۲ بعد از ظهر بود که متوجه شدیم درد زایمان این خانم آغاز شده است. در همین شرایط کار ساخت مستند را آغاز کردیم و توانستیم مقداری تصویر بگیریم. البته از این دست موارد پیشبینی نشده در همه قسمتهای این مجموعه مستند داشتهایم.
اسیوند ادامه داد: در «کر کوهستان» مسیر رسیدن به محل زندگی این زوج بسیار سخت بود؛ مسیری که در طی آن ما باید از رودخانه عبور و در ادامه یازده کیلومتر در دامنه کوه حرکت میکردیم تا به محل زندگی آنها برسیم چون سوژه ما جزو عشایر بودند. ضمن اینکه محل استقرار آنها حتی برق نداشت و ما امکاناتی برای کپی کردن راشها نداشتیم. همین موضوع فرایند ساخت اثر را سخت میکرد اما خداراشکر زن و شوهری که سوژه «کر کوهستان» بودند همکاری خوبی با ما داشتند.
این کارگردان با اشاره به اتفاقات پیشبینینشده در طول ساخت این مستند بیان کرد: ما یک شب مشغول فیلمبرداری بودیم که یکی از آشنایان این زوج وارد محل فیلمبرداری شد و به ما گفت اجازه کار ندارید. با توجه به اینکه این زن و شوهر آدمهای سادهای بودند این شخص مدام به آنها میگفت چرا اجازه میدهید از زندگی شما تصویر بگیرند. آن شب بسیار سخت بود. ما کار را رها کردیم. فردای آن روز اما توانستیم از طریق بهیار و افرادی که میشناختیم مسأله را به صورت رفاقتی حل کنیم. این خانواده با آنکه راضی بودند اما گویا نمیتوانستند جلوی آن شخص چیزی بگویند. مسایل این چنینی زیاد داشتیم و «پا به ماه» جزو مجموعه مستندهایی است که تولید سختی داشت.
این کارگردان عنوان کرد: هرچند محل زندگی این زوج یک راه سخت و صعبالعبور داشت اما این موضوع برای این خانواده مسأله خیلی غریب و پیچیدهای نبود یعنی برای این زن عشایر، اینکه بخواهد یک مسیر خیلی طولانی را برای زایمان طی کند، سخت نبود. چون به طور کلی ماهیت زندگی عشایری همین است و بر اساس همین سختیها پیش میرود. با این حال حضور گروه فیلمسازی هم باعث میشد آنها احساس تنهایی نکنند و به آنها قوت قلب میداد. البته بر اساس آنچه شنیدیم، متوجه شدیم به دلیل همین راه سخت و برای انتقال یک زن دیگر به بیمارستان به منظور زایمان، یکبار بالگرد آمده بود اما این خانواده نخواستند این اتفاق بیفتد و سوژه ما خودش خواست تا این مسیر سخت را طی کند و به بیمارستان برسد.
اسیوند با اشاره به مسأله فرزندآوری اظهار کرد: در این مستند ما نمیخواستیم درباره فرزندآوری سفیدنمایی کنیم و بگوییم همه چیز خیلی عالی است، پس به زودی صاحب فرزند شوید! ما همه میدانیم شرایط اقتصادی خوب نیست اما به هر حال فرزندآوری وجه مهمی از امید به زندگی است. یعنی اینکه انسان به نسل خود ادامه دهد و فرزندی به دنیا بیاورد بارقهای از امید و روشنی را در زندگی ایجاد میکند.
وی افزود: ما در طول ساخت این مجموعه مستند تولد بیست بچه را از نزدیک دیدیم؛ لحظهای که پدر و مادر برای اولین بار بچه را میدیدند یا آن لحظهای که پدر برای اولین بار با بچه روبهرو میشد، ما با دیدن ذوق و احوال خوب والدین متوجه میشدیم چقدر حس جذابی دارند. باید بگویم وقتی مستند «همیشه با هم» بهعنوان یکی از قسمتهای این مستند پخش شد علیرغم اینکه فکرش را هم نمیکردم، اما پیامها و کامنتهای بسیاری مبنیبر این داشتم که میگفتند چقدر این لحظات جذاب و شیرین است. آنهایی که نمیتوانستند صاحب فرزندی شوند، میگفتند کاش ما هم میتوانستیم این لحظات را تجربه کنیم.
این مستدساز در ادامه تأکید کرد: ما نمیخواستیم نسخهای بپیچیم و به مردم بگوییم بروید و صاحب فرزند شوید بلکه ما با یک درام و بر اساس واقعیتی که در زندگی وجود دارد، خواستیم لحظاتی را که خیلیها در زندگی از نزدیک ندیدهاند، به تصویر بکشیم تا شاید برایشان ملموس شود.
اسیوند در پایان درباره فرم ساده این مستند اظهار کرد: قصه و سوژه «کر کوهستان» آنقدر جذاب و شیرین بود که نخواستیم چیز پیچیدهای به ماجرا اضافه کنیم، ما فقط سعی کردیم گروه، داستان و سوژه را هدایت کنیم، کناری بایستیم و اتفاقات را مشاهده کنیم. مثلاً آن سکانسی که این مادر با بچه خود با کلک (نوعی قایق) به روستا و آن زندگی عشایری برمیگردد برای من بینظیر بود، چون خانوادهای را میدیدم که به اصالت خود و جایی که به آن تعلق داشتند به همراه یک کودک برمیگشت؛ کودکی که قرار بود یک زندگی دیگر را در آنجا آغاز کند.
این مستند که به تازگی روی آنتن شبکه دو سیما رفته در جشنواره فیلم مستند «سینماحقیقت» نیز حضور داشته است.
کد خبر 6090646 عطیه موذن